บทความ : แนวทางในการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ (Smart City Development)

บทความ แนวทางในการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ (Smart City Development)

ดร.ศุภชัย  ปัญญาวีร์  อ. กาญจนาวรรณ์  ปัญญาวีร์  อ. ปฏิญญา  จีระพรมงคล

บริษัท เอ็นเนอร์ยี่ คอนเซอร์เวชั่น เทคโนโลยี่ จำกัด

ลงวันที่ 29 มิถุนายน 2568

บทนำ

การเติบโตของประชากรและการขยายตัวของเมืองทำให้เกิดปัญหาต่างๆ เช่น การจราจรติดขัด มลพิษ การใช้พลังงานที่ไม่มีประสิทธิภาพ และคุณภาพชีวิตของประชาชนที่ลดลง ด้วยเหตุนี้ แนวคิดเมืองอัจฉริยะ (Smart City) ได้รับการพัฒนาเพื่อให้เมืองสามารถใช้ทรัพยากรได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน

เมืองอัจฉริยะไม่ใช่แค่การใช้เทคโนโลยี แต่เป็นแนวคิดที่ผสานเทคโนโลยี นโยบาย และการบริหารจัดการเพื่อทำให้เมืองน่าอยู่ขึ้น

Smart City คืออะไร?

เมืองอัจฉริยะ (Smart City) คือเมืองที่ใช้ เทคโนโลยีดิจิทัล และการวิเคราะห์ข้อมูล เพื่อ เพิ่มประสิทธิภาพโครงสร้างพื้นฐาน บริหารจัดการทรัพยากร และยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน

• คุณลักษณะสำคัญของเมืองอัจฉริยะ

      o  การบริหารเมืองแบบอัจฉริยะ (Smart Governance)
      o  การคมนาคมและการเดินทางที่มีประสิทธิภาพ (Smart Mobility)
      o  การใช้พลังงานอย่างยั่งยืน (Smart Energy)
      o  ระบบโครงสร้างพื้นฐานที่ชาญฉลาด (Smart Infrastructure)
      o  การบริหารจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างมีประสิทธิภาพ (Smart Environment)
      o  คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของประชาชน (Smart Living)

• แนวทางในการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ (Smart City Development Strategies)

      1. การบริหารเมืองด้วยเทคโนโลยีอัจฉริยะ (Smart Governance)
           o  แนวทางการพัฒนา
               o  ใช้ Big Data และ AI วิเคราะห์ข้อมูลเมืองเพื่อปรับปรุงการตัดสินใจ
               o  เปิดโอกาสให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายผ่าน E-Government
               o  ใช้ระบบ Digital Identity และ Blockchain ในการให้บริการภาครัฐ

      2. ระบบขนส่งอัจฉริยะ (Smart Mobility)
            o  แนวทางการพัฒนา
                o  ใช้ ระบบขนส่งสาธารณะอัจฉริยะ (ITS – Intelligent Transportation System)
                o  สนับสนุน รถยนต์ไฟฟ้า (EV) และจุดชาร์จพลังงาน
                o  พัฒนา ระบบจราจรอัจฉริยะ ที่ใช้เซ็นเซอร์และ AI วิเคราะห์ข้อมูลจราจรแบบเรียลไทม์

      3. การจัดการพลังงานอย่างยั่งยืน (Smart Energy)
             o  แนวทางการพัฒนา
                 o  สนับสนุน พลังงานหมุนเวียน (Renewable Energy) เช่น พลังงานแสงอาทิตย์และพลังงานลม
                 o  ใช้ โครงข่ายไฟฟ้าอัจฉริยะ (Smart Grid) เพื่อลดการใช้พลังงานที่ไม่จำเป็น
                 o  พัฒนาอาคารอัจฉริยะ (Smart Building) ที่สามารถควบคุมพลังงานอัตโนมัติ

      4. ระบบโครงสร้างพื้นฐานและสิ่งแวดล้อมอัจฉริยะ (Smart Environment & Infrastructure)
            o  แนวทางการพัฒนา
                o  ใช้ IoT และ AI ในการตรวจสอบคุณภาพอากาศและน้ำ
                o  พัฒนา ระบบจัดการขยะอัจฉริยะ (Smart Waste Management) เพื่อลดมลพิษ
                o  ใช้วัสดุก่อสร้างที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น คอนกรีตดูดซับมลพิษ

      5. การพัฒนาเศรษฐกิจอัจฉริยะ (Smart Economy)
           o  แนวทางการพัฒนา
               o  ส่งเสริม Digital Economy ผ่าน E-Commerce และ FinTech
               o  สนับสนุน Startup และ Innovation Hub
               o  พัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน 5G เพื่อรองรับธุรกิจดิจิทัล

      6. ระบบสุขภาพและคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น (Smart Living & Smart Health)
            o แนวทางการพัฒนา
               o  ใช้ AI และ Telemedicine ในระบบสาธารณสุข
               o  ติดตั้ง Smart CCTV และ IoT Security เพื่อเพิ่มความปลอดภัยในเมือง
               o  ออกแบบเมืองให้เป็น เมืองเดินได้ (Walkable City) ลดการใช้รถยนต์และเพิ่มพื้นที่สีเขียว

• ตัวอย่างเมืองอัจฉริยะที่ประสบความสำเร็จ

       1. สิงคโปร์ (Singapore) – เมืองอัจฉริยะระดับโลก
              o  ใช้ เซ็นเซอร์และ AI ในการควบคุมการจราจรและการใช้พลังงาน
              o  ระบบ Smart Nation เชื่อมโยงข้อมูลทุกภาคส่วนเพื่อให้บริการภาครัฐแบบดิจิทัล

       2. บาร์เซโลนา (Barcelona) – เมืองพลังงานอัจฉริยะ
              o  ใช้ Smart Lighting ปรับไฟถนนตามความต้องการเพื่อลดพลังงาน
              o  มีระบบ Smart Parking ตรวจสอบที่จอดรถแบบเรียลไทม์

       3. โตเกียว (Tokyo) – เมืองอัจฉริยะด้านการขนส่ง
              o  มี รถไฟอัตโนมัติและรถโดยสารไฟฟ้า ลดมลพิษ
              o  พัฒนา อาคารสีเขียว (Green Building) ที่ใช้พลังงานน้อยลง

       4. ดูไบ (Dubai) – เมืองอัจฉริยะแห่งอนาคต
              o  ใช้ Blockchain และ AI ในระบบบริหารภาครัฐ
              o  กำลังพัฒนา Smart Police ใช้หุ่นยนต์ดูแลความปลอดภัย

• ความท้าทายของการพัฒนาเมืองอัจฉริยะ

      1. งบประมาณสูง – การพัฒนา Smart City ต้องลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐานและเทคโนโลยี
      2. ความปลอดภัยของข้อมูล (Cybersecurity) – การเชื่อมต่อข้อมูลจำนวนมากทำให้มีความเสี่ยงต่อการโจมตีทางไซเบอร์
      3. การยอมรับของประชาชน – คนบางกลุ่มอาจไม่คุ้นเคยกับเทคโนโลยี หรือกลัวการละเมิดความเป็นส่วนตัว
      4. การบริหารจัดการแบบบูรณาการ – ต้องมีความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน และประชาชน

• แนวทางการพัฒนาเมืองอัจฉริยะในประเทศไทย

      ประเทศไทยเริ่มพัฒนา Smart City ในหลายพื้นที่ เช่น
               o  EEC Smart City – เมืองเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก
               o  ภูเก็ต Smart City – เมืองท่องเที่ยวอัจฉริยะ
               o  เชียงใหม่ Smart City – เมืองอัจฉริยะด้านสิ่งแวดล้อม

สรุป

     เมืองอัจฉริยะ (Smart City) ไม่ใช่แค่การใช้เทคโนโลยี แต่เป็นการพัฒนาเมือง ให้มีประสิทธิภาพ น่าอยู่ และยั่งยืน แนวทางสำคัญในการพัฒนาเมืองอัจฉริยะประกอบด้วย การใช้เทคโนโลยี AI, IoT, Big Data, Smart Mobility, Smart Energy และ Digital Economy

อนาคตของเมืองอัจฉริยะจะช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิตของประชาชน ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และทำให้การบริหารจัดการเมืองมีประสิทธิภาพมากขึ้น

อ่านต่อได้ที่นี่