ISO 45001 มาตรฐานระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัย

บทความ: ISO 45001 – มาตรฐานระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัย
ดร.ศุภชัย  ปัญญาวีร์  อ.ปฏิญญา  จีระพรมงคล  อ.นันฐกานต์  กลิ่นสังข์
บริษัท เอ็นเนอร์ยี่ คอนเซอร์เวชั่น เทคโนโลยี่ จำกัด
ลงวันที่ 28 พฤศจิกายน 2568

                                                                                                                                                               

ISO 45001 เป็นมาตรฐานสากลสำหรับระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัย (Occupational Health and Safety Management System - OHSMS) ซึ่งมุ่งเน้นการป้องกันอุบัติเหตุ การเจ็บป่วยจากการทำงาน และการสร้างสถานที่ทำงานที่ปลอดภัยและส่งเสริมสุขภาพ มาตรฐานนี้ได้รับการพัฒนาขึ้นโดยองค์การระหว่างประเทศว่าด้วยการมาตรฐาน (International Organization for Standardization - ISO) เพื่อให้ทุกองค์กรสามารถปรับปรุงสภาพแวดล้อมการทำงานและลดความเสี่ยงในที่ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ISO 45001 คืออะไร?

ISO 45001 คือมาตรฐานที่กำหนดข้อกำหนดและแนวทางในการพัฒนาระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัยในองค์กร โดยมีเป้าหมายเพื่อลดความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพและความปลอดภัยในสถานที่ทำงาน และส่งเสริมการทำงานในสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น ISO 45001 สามารถนำไปใช้ได้ในทุกองค์กร ไม่ว่าจะเป็นองค์กรขนาดเล็กหรือใหญ่ และในทุกภาคส่วน เช่น อุตสาหกรรม บริการ และการก่อสร้าง

หลักการสำคัญของ ISO 45001

1.  การบริหารจัดการแบบรวมศูนย์ (Leadership and Worker Participation)
     ISO 45001 เน้นให้ผู้นำองค์กรมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมความปลอดภัยและ สุขภาพในที่ทำงาน ผู้นำต้องสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กรและมีส่วนร่วมกับพนักงานในกระบวนการจัดการ  อาชีวอนามัยและความปลอดภัย

2.  การวิเคราะห์และประเมินความเสี่ยง (Risk-Based Approach)
     มาตรฐานนี้มุ่งเน้นการวิเคราะห์และประเมินความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในที่ทำงานอย่างเป็นระบบ รวมถึงการกำหนดมาตรการป้องกันและลดผลกระทบจากความเสี่ยงเหล่านั้น

3.  การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง (Continual Improvement)
     ISO 45001 ส่งเสริมให้องค์กรปรับปรุงระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัยอย่างต่อเนื่อง โดยใช้ข้อมูลจากการตรวจสอบ การวิเคราะห์เหตุการณ์ และความคิดเห็นจากพนักงาน

4.  การปฏิบัติตามข้อกำหนด (Compliance with Legal Requirements)
     มาตรฐานนี้กำหนดให้องค์กรปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับด้านความปลอดภัยและสุขภาพที่เกี่ยวข้อง รวมถึงมาตรฐานระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ

5.  การมีส่วนร่วมของพนักงาน (Worker Participation)
     พนักงานมีบทบาทสำคัญในกระบวนการบริหารจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัย โดยการมีส่วนร่วมในการระบุความเสี่ยง รายงานปัญหา และเสนอแนวทางปรับปรุง

ขั้นตอนสำคัญในการนำ ISO 45001 ไปใช้ในองค์กร

1.  การวิเคราะห์บริบทขององค์กร
     เริ่มต้นด้วยการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายในและภายนอกขององค์กร รวมถึงระบุความต้องการของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เช่น พนักงาน ลูกค้า และหน่วยงานกำกับดูแล

2.  การกำหนดนโยบายและเป้าหมายด้านอาชีวอนามัยและความปลอดภัย
      องค์กรต้องกำหนดนโยบายที่ชัดเจนและเป้าหมายที่สามารถวัดผลได้ในด้านความปลอดภัยและสุขภาพในสถานที่ทำงาน

3.  การวิเคราะห์และประเมินความเสี่ยง
     ระบุและวิเคราะห์ความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในที่ทำงาน รวมถึงกำหนดมาตรการควบคุมเพื่อป้องกันและลดผลกระทบ

4.  การฝึกอบรมและสร้างความตระหนักรู้
      องค์กรต้องให้ความรู้และฝึกอบรมพนักงานเกี่ยวกับความปลอดภัยและสุขภาพ รวมถึงวิธีการปฏิบัติตามมาตรการที่กำหนด

5.  การดำเนินการและควบคุม
     นำแผนงานและมาตรการที่กำหนดไว้ไปปฏิบัติอย่างเป็นระบบ รวมถึงการติดตามและประเมินผลเพื่อปรับปรุงการดำเนินงาน

6.  การตรวจสอบและประเมินผล
     ตรวจสอบและวิเคราะห์ผลการดำเนินงานด้านอาชีวอนามัยและความปลอดภัยอย่างต่อเนื่อง โดยใช้ข้อมูลจากการตรวจสอบภายในและการรายงานเหตุการณ์

7.  การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง
     ใช้ข้อมูลจากการตรวจสอบและความคิดเห็นจากพนักงานในการปรับปรุงระบบการจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัยให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น

ประโยชน์ของ ISO 45001

1.  เพิ่มความปลอดภัยและลดความเสี่ยงในที่ทำงาน
     ISO 45001 ช่วยให้องค์กรสามารถระบุและลดความเสี่ยงที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพและความปลอดภัยของพนักงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

2.  ลดอุบัติเหตุและค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้อง
      การลดอุบัติเหตุในที่ทำงานช่วยลดค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล การซ่อมแซมอุปกรณ์ และการหยุดชะงักของการดำเนินงาน

3.  ปรับปรุงภาพลักษณ์ขององค์กร
      องค์กรที่ได้รับการรับรอง ISO 45001 มีภาพลักษณ์ที่ดีในสายตาของพนักงาน ลูกค้า และผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย เนื่องจากแสดงถึงความมุ่งมั่นในการสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ปลอดภัย

4.  สร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กร
     ISO 45001 ส่งเสริมให้พนักงานมีส่วนร่วมในกระบวนการบริหารจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัย ซึ่งช่วยสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยในองค์กร

5.  ปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับ
      การนำ ISO 45001 มาใช้ช่วยให้องค์กรปฏิบัติตามกฎหมายและข้อกำหนดด้านความปลอดภัยและสุขภาพได้อย่างครบถ้วน

ความท้าทายในการนำ ISO 45001 ไปใช้

-   ต้นทุนการนำไปใช้: การพัฒนาระบบ การฝึกอบรม และการตรวจสอบต้องใช้งบประมาณและทรัพยากร
-   การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมองค์กร: การสร้างวัฒนธรรมความปลอดภัยต้องใช้เวลาและความร่วมมือจากทุกระดับในองค์กร
-   การบริหารจัดการความหลากหลายในองค์กร: สำหรับองค์กรขนาดใหญ่ที่มีพนักงานหลากหลาย การนำระบบไปใช้ต้องมีการปรับให้เหมาะสมกับแต่ละหน่วยงาน
 
สรุป

ISO 45001 เป็นมาตรฐานสากลที่ช่วยให้องค์กรสามารถจัดการอาชีวอนามัยและความปลอดภัยได้อย่างเป็นระบบ โดยมีเป้าหมายเพื่อป้องกันอุบัติเหตุ ลดความเสี่ยง และสร้างสภาพแวดล้อมการทำงานที่ดี มาตรฐานนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัย แต่ยังช่วยสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับองค์กร และเสริมสร้างความเชื่อมั่นในพนักงานและผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย การนำ ISO 45001 ไปใช้จึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าและเป็นก้าวสำคัญสู่การพัฒนาที่ยั่งยืน

อ่านต่อได้ที่นี่